Erikli Baba Cemevi Tarihçesi

Erikli Baba Cemevi, İstanbul’un Zeytinburnu ilçesinde, Kazlıçeşme Mahallesi’nde yer alan ve geçmişi Osmanlı Devleti’nin kuruluş yıllarına kadar uzanan önemli bir Alevî-Bektaşî dergâhıdır. Dergâh, İstanbul surlarının Yedikule Kapısı dışında, Kazlıçeşme’nin adını alan tarihî çeşmenin yakınında bulunmaktadır.

Erikli Baba Kimdir?

Tekkeye adını veren Erikli Baba’nın gerçek kimliği ve hayatı hakkında kesin bilgiler sınırlıdır. Ancak 14. yüzyılda Osmanlı Devleti’nin kuruluşu sırasında İstanbul’a gelen Horasan erenlerinden biri olduğu kabul edilir. Gerçek adının Es-seyid Muhammed Eryek olduğu düşünülmektedir. Erikli Baba, Hacı Bektaş Veli’nin ilk halifelerinden biri olarak kabul edilir ve halk arasında kış günü erik bulmasıyla anılır.

Dergâhın Tarihi

• Osmanlı Dönemi: Dergâh, İstanbul’un fethinden sonra yeniçerilerin yetiştirildiği bir yer olmuştur. Yeniçeriler, dergâhın yakınındaki Altınkapı karşısına ordugâh kurduklarında, Erikli Baba Dergahı onlara gıda ve moral desteği sağlamıştır.
• 18. Yüzyıl: Dergâh, bu dönemde “Yedikule Bektaşi Dergahı” ve “Sütürşümar Mehmet Baba Dergahı” gibi isimlerle anılmıştır.
• 19. Yüzyıl: 1826’da II. Mahmut döneminde Alevi-Bektaşi Ocakları yasaklanıp tahrip edildiğinde tekke yıkılmıştır. Ancak Erikli Baba türbesine ve diğer mezarlara dokunulmamıştır.
• 20. Yüzyıl: Dergâh, 1925 yılında çıkarılan tekke ve zaviyelerin kapatılması kanununa kadar faaliyetini sürdürmüştür. Daha sonra bir süre konut olarak kullanılmış ve bakımsız kalmıştır.

Dergâhın Yeniden İnşası

1990’lı yıllarda, Kazlıçeşme’de bulunan sanayi tesisleri Tuzla’ya taşındıktan sonra, harabeye dönmüş halde bulunan dergâh, 1993 yılında kurulan Erikli Baba Kültür Derneği tarafından restore edilmiştir.

Günümüzde Erikli Baba Cemevi

Günümüzde Erikli Baba Cemevi, Erikli Baba Eğitim ve Kültür Vakfı tarafından yönetilen bir dergâh olarak faaliyetini sürdürmektedir. Dergâhın bünyesinde aşevi, kurbanlar için kesimhane, cenaze hizmetleri için gasilhane ve morg, ve eğitim etkinlikleri için kütüphane bulunmaktadır. Yapının ikinci katı ise cemevi olarak kullanılmaktadır.

Önemli Noktalar:

• Erikli Baba Cemevi’nin tarihi, İstanbul’un fethinden sonraki yıllara kadar uzanır.
• Dergâh, Osmanlı döneminde yeniçerilerle yakın ilişkiler içinde olmuştur.
• 1826’da Alevi-Bektaşi Ocakları’nın yasaklanmasıyla yıkılan dergâh, 1993 yılında restore edilmiştir.
• Günümüzde Erikli Baba Cemevi, bir eğitim, kültür ve ibadet merkezi olarak hizmet vermektedir.

Ek Bilgiler:

• Dergâhta bulunan Erikli Baba Türbesi, günümüzde de pek çok insan tarafından ziyaret edilmektedir.
• Dergâhın bahçesinde, geçmişte görev yapmış postnişinlerin mezarları bulunmaktadır.
• Erikli Baba Cemevi, Alevî-Bektaşî kültürünün yaşatıldığı önemli bir merkezdir.